Zmiękczacz wody do mieszkania w bloku – czy to dobra inwestycja?

Zmiękczacz wody jest bardzo skuteczną i popularną metodą usuwania twardości wody w budynkach jednorodzinnych. W jaki sposób mieszkańcy budynku wielorodzinnego mogą korzystać z komfortu, który daje użytkowanie miękkiej wody? Jakie są koszty zmiękczacza wody w bloku? Czy warto inwestować w centralny zmiękczacz wody, a może lepszym rozwiązaniem jest kompaktowy zmiękczacz wody do mieszkania w bloku? W niniejszym poradniku omówimy zagadnienia związane z tematyką montaży zmiękczaczy wody w budownictwie wielorodzinnym oraz przedstawimy koszty inwestycyjne, oraz eksploatacyjne tego typu urządzeń.

Twarda woda w bloku i problemy z nią związane.

Uciążliwości wynikające z użytkowania twardej wody są niestety powszechnie spotykane ze względu na fakt, że zdecydowana większość wodociągów na terenie Polski dostarcza wodę o podwyższonej twardości. Ponieważ obowiązujące przepisy (Dz.U. 2017 poz. 2294) określają przedział twardości wody wodociągowej w zakresie od 60 mg CaCO3/l (czyli 3,36 dH stopni niemieckich lub 6°f stopni francuskich) aż do 500 mg CaCO3/l (czyli 28 dH stopni niemieckich lub 50°f stopni francuskich ) lokalne wodociągi rzadko kiedy muszą obniżać twardość wody. Jednak warto zaznaczyć, że przy twardości wody już powyżej 150 mg CaCO3/l (czyli 8,4 dH stopni niemieckich lub 15°f stopni francuskich) zaczynają być zauważalne uciążliwości wynikające z użytkowania takiej wody.

Informację o twardości wody w budynku można uzyskać od lokalnego przedsiębiorstwa wodociągowego lub poprzez wykonanie łatwo dostępnych testów twardości ogólnej – kropelkowych lub paskowych.

Najczęściej występujące skutki użytkowania twardej wody to:

• Trudne do usunięcia osady powstające na wylewkach, wannach, zlewach, sanitariatach, kabinach prysznicowych, glazurze itp.
• Powstawanie tzw. kamienia kotłowego na wszystkich elementach wykorzystywanych do podgrzewania wody (m.in. grzałki domowych urządzeń AGD tj. pralka, czajnik)
• Podrażnienia skóry i szorstkość włosów po myciu
• Sztywność tkanin po praniu
• Zwiększone zużycie detergentów (gorsze pienienie wody)

Powyższe uciążliwości zauważalne są przez mieszkańców podczas eksploatacji mieszkań. Jednak w przypadku budownictwa wielorodzinnego, ze względu na wielkość instalacji budynku, twarda woda przekłada się na istotny wzrost kosztów eksploatacji całego obiektu. Związane są one głównie z wytwarzaniem się kamienia kotłowego, co przekłada się na:

• Wzrost kosztów ogrzewania ciepłej wody w wyniku obrastania kamieniem kotłowym wymiennika cwu. Kamień kotłowy jest dobrym izolatorem ciepła więc obrastanie nim wymiennika ciepła zmniejsza jego sprawność (ogrzanie wody wymaga dostarczenia większej ilości energii cieplnej).
• Mniejszy wypływ strumienia wody w kranach ze względu na obrastanie osadami z twardej wody wewnętrznych powierzchni rur wody ciepłej, cyrkulacyjnej, ale również zimnej, co zwiększa opory przepływu (starta ciśnienia).
• Nieprzewidziane koszty eksploatacyjne związane z przyśpieszonym zużyciem lub awariami urządzeń technicznych instalacji wody budynku (m.in. pomp cyrkulacyjnych ciepłej wody użytkowej, wodomierzy, zestawów pompowych podnoszących ciśnienie) w wyniku obrastania elementów tych urządzeń osadami z twardej wody.

Czym jest zmiękczacz wody?

Opisanie szczegółowej zasady działania zmiękczacza wody wybiega poza ramy niniejszego poradnika, który skupia się na zagadnieniu kosztów montażu i eksploatacji zmiękczacza wody w budownictwie wielorodzinnym.

W dużym skrócie – usuwanie twardości wody na zmiękczaczach wody wykorzystuje proces wymiany jonowej, podczas której jony odpowiedzialne za uciążliwości twardej wody (wapń i magnez) wymieniane są na jony sodu. Wymiana jonowa jest procesem skutecznym, bezpiecznym i powszechnie stosowanym od dawna na całym świecie w budownictwie mieszkalnym, jak również nauce, oraz wielu branżach przemysłu.

Warto w tym miejscu obalić mit – zmiękczacz wody podczas procesu wymiany jonowej nie „wyjaławia wody” z minerałów. Informację o zawartości w wodzie związków mineralnych określa wskaźnik przewodność elektryczna. W technologii uzdatniania wody powszechną wiedzą jest fakt, że przed oraz po zmiękczaniu wody na złożach jonowymiennych przewodność elektryczna jest na tożsamym poziomie. Podczas zmiękczania wody zmianie ulega skład mineralny wody, ale nie jej ogólny poziom mineralizacji.

Zmiękczacz wody do mieszkania w bloku

Pierwszą opcją korzystania z miękkiej wody w bloku jest zmiękczacz wody do mieszkania. Niepodważalną zaletą takiego rozwiązania jest możliwość podjęcia decyzji o montażu zmiękczacza wyłącznie w gronie użytkowników danego mieszkania. Jednak aby montaż zmiękczacza wody w mieszkaniu był uzasadniony ekonomicznie powinny być spełnione łącznie następujące warunki:

• zasilenie całego lokalu mieszkalnego jedną rurą wody zimnej
• podgrzewanie wody w danym mieszkaniu przez lokalne urządzenia w postaci piecyków gazowych lub elektrycznych podgrzewaczy
• możliwość zamontowania zmiękczacza na wejściu instalacji wody zimnej do lokalu mieszkalnego przed pierwszym rozgałęzieniem instalacji w mieszkaniu
• zapewnienie możliwości odprowadzenia popłuczyn do kanalizacji ze zmiękczacza wody

Spełnienie powyższych warunków jest w zdecydowanej większości mieszkań mocno utrudnione ze względu na:

• występowanie z reguły kilku pionów wody zimnej zasilających oddzielnie łazienkę i kuchnię, co wymusza montaż zmiękczacza na każdym pionie oddzielnie
• doprowadzenie ciepłej wody (podgrzanej poza mieszkaniem np. w węźle ciepłowniczym) do mieszkania oddzielnymi rurami. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065), minimalna temperatura w punktach czerpalnych wody ciepłej powinna wynosić 55 st. C, a do okresowej dezynfekcji termicznej wymagana jest temperatura min. 70 st C. Z tego powodu nie jest możliwe zmiękczanie wody ciepłej na złożach jonowymiennych, ponieważ maksymalna temperatura ich pracy wynosi 40 st. C (wyższa temperatura wody działa destrukcyjnie).
• ograniczonej ilości miejsca – tego aspektu wyjaśniać nie trzeba. Jako uzupełnienie warto dodać, że do pracy zmiękczacza wody wymagana jest sól tabletkowana, którą się okresowo uzupełnia w zmiękczaczu. Taka sól jest sprzedawana jest najczęściej w workach po 25 kg – na to też trzeba przewidzieć miejsce.

Pewnym rozwiązaniem powyższych problemów jest montaż zmiękczacza tylko na części instalacji (np. tylko na wodzie zimnej lub tylko do łazienki z lokalnym podgrzewaczem). Jednak takie rozwiązanie ma niestety niewielkie uzasadnienie ekonomiczne ze względu na poniesiony koszt inwestycyjny w porównaniu do uzyskanego (tylko częściowego) efektu.

Centralny zmiękczacz wody.

Zdecydowanie bardziej ekonomiczne i wygodniejsze w użytkowaniu rozwiązanie, to montaż centralnego zmiękcza wody, który zlokalizowany jest za wodomierzem głównym budynku np. w pomieszczeniu technicznym.

Tego typu pomieszczenia posiadają zazwyczaj możliwość odprowadzenia popłuczyn ze zmiękczacza do kanalizacji. Ponadto kubatura takiego pomieszczenia umożliwia montaż większego zmiękczacza obsługującego cały budynek wraz z magazynowaniem zapasu soli tabletkowanej. Montaż zmiękczacza wody za wodomierzem głównym umożliwia usunięcie twardości wody przed wszelkimi metodami jej ogrzewania, co zabezpiecza przed oddziaływaniem twardej wody na instalacje zimnej i ciepłej wody, jak również cyrkulacyjnej oraz wszystkie urządzenia infrastruktury technicznej budynku (wymiennik ciepłej wody, pompy obiegowe, wodomierze itd.). Oczywiście tego typu lokalizacja zmiękczacza wody zabezpiecza także domowe AGD, baterie zlewowe i wannowe, kabiny prysznicowe, urządzenia sanitarne we wszystkich mieszkaniach w bloku.

Zmiękczacz wody w bloku – cena – koszt zakupu i montażu

Koszty inwestycyjne zmiękczacza wody w bloku związane są:

• z zakupem i dostawą zmiękczacza,
• przerobieniem instalacji wodociągowej oraz montażem zmiękczacza (robocizna, materiały montażowe)
• z zakupem i montażem  filtra ochronnego. Tego tupu filtr zabezpiecza zmiękczacz przed zanieczyszczeniami stałymi z sieci i instalacji wodociągowej typu rdza, piasek, cząstki uszczelnień.
• wykonaniem odcinka odprowadzającego popłuczyny do kanalizacji

Zmiękczacz wody do mieszkania w bloku wraz z montażem kosztuje od ok. 2 700 zł. Jednak jak wspomniano wcześniej bardzo rzadko zdarza się, aby wystarczył tylko jeden zmiękczacz do usunięcia twardości z całej wody dostarczanej do mieszkania.

Dlatego dla zobrazowania kosztów inwestycyjnych centralnego zmiękczacza wody przedstawmy rzeczywiste koszty montażu takiego urządzenia dla dwóch różnych przypadków budynków wielorodzinnych. W obu przypadkach zastosowano składowe zmiękczacza pochodzące z terenów UE i USA w tym głowice sterujące Clack w wersji CI oraz złoże zmiękczające Lewatit S 1567

Dla przypomnienia koszt montażu zmiękczacza w mieszkaniu w najbardziej optymistycznej wersji (jedno wejście wody zimnej, lokalne podgrzewanie ciepłej wody w mieszkaniu) wynosi od 2700 zł.

Jak widać koszt związany z zakupem i montażem zmiękczacza wody zdecydowanie jest bardziej atrakcyjny dla zmiękczacza centralnego niż dla zmiękczacza montowanego w mieszkaniu. Największa część kosztów inwestycyjnych wynika z kosztu automatycznej głowicy sterującej oraz złoża zmiękczającego. Jednak jeden zmiękczacz obsługujący dwa lokale mieszkalne np. w kamienicy, będzie kosztował zdecydowanie mniej niż dwa oddzielne zmiękczacze montowane niezależnie dla każdego z tych lokali. Efekt kosztów inwestycyjnych poniesionych przez właścicieli lokalu mieszkalnego jest tym bardziej atrakcyjny im większa jest ilość mieszkań, które obsługuje centralny zmiękczacz w bloku.

Nie ma prostego przelicznika kosztów montażu zmiękczacza centralnego w bloku, ponieważ jego wielkość dobierana jest indywidualnie na podstawie kilku czynników tj.:

• ilość punktów poboru wody
• ilość mieszkańców
• zużycie wody
• twardość wody dostarczanej z sieci wodociągowej

W związku z powyższym wycena tematycznych kosztów zazwyczaj przygotowywana jest indywidualnie, nie mniej większa ilość lokali mieszkalnych zawsze wpływa korzystniej na atrakcyjność ekonomiczną zmiękczacza centralnego.

Zmiękczacz wody w bloku – cena – koszty eksploatacji

Na koszty eksploatacyjne zmiękczacza wody w bloku składają się:

• koszt zużycia soli do regeneracji złoża zmiękczającego wynikający bezpośrednio z wielkości zmiękczacza (ilości złoża zmiękczającego)
• koszt zużycia wody do płukania i regeneracji złoża zmiękczającego – koszt zależny głównie od metody regeneracji zmiękczacza (współprądowa lub przeciwprądowa) oraz jego wielkości. W przeciwieństwie do zużycia soli jest to koszt, który nie rośnie proporcjonalnie do wielkości zmiękczacza. Dla zobrazowania – dwa zmiękczacze o pojemności 20 l złoża zmiękczającego każdy, będą miały większe zużycie wody niż jeden zmiękczacz z 40 litrami złoża zmiękczającego, pomimo że w obydwu rozwiązaniach zużycie soli będzie na podobnym poziomie.
• koszt serwisów zmiękczacza wody związanych z przeglądem urządzenia (z reguły rocznym), który polega na sprawdzeniu poprawności działania oraz wyczyszczeniu podzespołów z osadów solnych i pochodzących od twardej wody
• koszt wkładów wymiennych filtra ochronnego – koszt ten zależy od stanu infrastruktury technicznej doprowadzającej wodę do budynku (przyłącze oraz sieć wodociągowa). W przypadku złego stanu technicznego wspomnianej infrastruktury z oczywistych względów częstotliwość wymiany wkładów będzie większa. Wymiana wkładów nie powinna jednak następować rzadziej niż raz na rok.
• koszty zużycia energii elektrycznej przez głowice sterujące (koszt pomijalnie mały)

Dla zobrazowania kosztów eksploatacji zmiękczacza porównamy te same obiekty co przy kosztach inwestycyjnych oraz dodatkowo koszt jednego zmiękczacza umieszczonego bezpośrednio w mieszkaniu.

Rzeczywisty przykład kosztów eksploatacyjnych zmiękczacza w bloku:

Analogicznie jak przy kosztach inwestycyjnych, również koszty eksploatacji zmiękczacza wody będą korzystniejsze im większa jest ilość lokali mieszkalnych w bloku.

Wynika to z rozłożenia składowych kosztów eksploatacyjnych na większą ilość mieszkań, co przy niektórych składowych np. koszt serwisów, wychodzi nadwyraz korzystnie.

Jak wykazują wyliczenia, koszt eksploatacji zmiękczacza jest ponad 3-krotnie mniejszy niż koszt eksploatacji zmiękczacza zamontowanego w mieszkaniu (przypominamy, że analizowana jest bardzo rzadka sytuacja gdzie do zmiękczenia wody w całym mieszkaniu wystarczy tylko jeden zmiękczacz).

Jak skutecznie zmiękczyć wodę w bloku?

Zmiękczacz wody w bloku to zdecydowanie dobry sposób na pozbycie się problemów z twardą wodą ze względu na potwierdzoną skuteczność działania. Pozostaje dylemat – czy zdecydować się na zmiękczacz wody do mieszkania, czy może lepszym rozwiązaniem jest montaż centralnego zmiękczacza za wodomierzem głównym budynku? Oceniając inwestycję pod względem kosztu zakupu i montażu zdecydowanie ekonomiczniejszym rozwiązaniem jest montaż zmiękczacza na cały blok. Pod względem kosztów eksploatacji zmiękczacz wody w mieszkaniu również wypada mniej korzystnie ekonomicznie. Warto zaznaczyć, że dodatkową zaletą zmiękczacza centralnego jest brak zajmowania powierzchni mieszkań oraz duża wygoda mieszkańców wynikająca z braku konieczności organizowania, oraz nadzorowania prac serwisowych związanych ze zmiękczaczem (dostawa i dosypywanie soli tabletkowanej, wymiana wkładów w filtrach, przegląd urządzenia itp.)